Laatste nieuws
Achter het nieuws

KNMG verlaat World Medical Association, een stap met gevolgen

Speculaties over de reden om uit de WMA te stappen

5 reacties
Reuters / ANP Photo
Reuters / ANP Photo

De KNMG is na een lidmaatschap 71 jaar uit de World Medical Association gestapt. Een stap met grote impact, zeggen deskundigen.

De aanleiding voor het beëindigen van het lidmaatschap is de speech die de Israëlische arts Leonid Eidelman op 5 oktober 2018 hield bij zijn start als voorzitter van de WMA. In die speech had hij teksten van anderen gebruikt, zonder dat te vermelden. Plagiaat dus. Een deel van de toespraak kwam woord voor woord uit de speech die Chris Simpson hield toen hij in 2014 begon als voorzitter van de Canadian Medical Association (CMA). Reden voor Canada om al de volgende dag, op 6 oktober, het lidmaatschap van de WMA te beëindigen. Eidelman legde uit dat hij zelf veel tijd had besteed aan zijn speech, maar dat zijn Engelstalige speechschrijvers bij het vertalen kennelijk passages uit andere bronnen hadden overgenomen.

Groot verlies

De KNMG stelt in een kort persbericht te hebben aangedrongen op een nadere verklaring dan wel het aftreden van Eidelman. Toen een reactie uitbleef, volgde de KNMG Canada en zei per 1 januari op. De KNMG vindt het plagiaat in strijd met de ethische waarden waar de WMA voor staat en dat het te zeer afbreuk doet aan het gezag van de WMA. De KNMG was niet beschikbaar voor een uitgebreidere toelichting. Ook de CMA stelt dat van medische leiders mag worden verwacht dat zij zich houden aan de hoogst mogelijke ethische en professionele standaarden.

Brigit Toebes, hoogleraar gezondheidsrecht in internationaal perspectief aan de RUG, reageert verbaasd op het vertrek van de KNMG uit de WMA. ‘Zo’n invloedrijke organisatie als de WMA is ongelooflijk belangrijk. Artsen praten er op internationaal niveau met elkaar over ethische vraagstukken. Het is héél jammer dat er een dusdanig conflict ontstaat dat landelijke artsenorganisaties zulke stappen nodig vinden. Het is begrijpelijk dat ze uit de WMA stappen, maar mij bekruipt toch het gevoel dat er meer aan de hand is, dat het bestuur van de WMA niet goed functioneert en dat de samenwerking van internationale artsenorganisaties een beetje op zijn gat ligt. Het is een belangrijk signaal van de CMA en de KNMG. Maar… als je eruit stapt, dan sta je erbuiten en kun je de internationale discussie niet meer voeren. Dat is een groot verlies.’

Al jaren onder vuur

Dat gevoel dat er méér speelt, bekruipt ook voormalig huisarts Adriaan van Es, coördinator van het internationale Medical Human Rights Network IFHHRO. ‘Plagiaat door de nieuwe voorzitter lijkt me niet de aanleiding om het lidmaatschap op te zeggen van een organisatie met zoveel impact op de wetgeving in heel veel landen en daarmee al je invloed op ethische vraagstukken op te geven. Ik vind het wat vergezocht, eerder een stok om de hond mee te slaan. Ik denk – nu ben ik een beetje aan het speculeren – dat de aanstelling van de Israëlische voorzitter toch al gevoelig lag. De Israeli Medical Association ligt al jaren onder vuur, omdat deze volgens binnen- en buitenlandse critici te weinig doet om het lot van Palestijnen te verbeteren, bijvoorbeeld door zich uit te spreken tegen marteling van Palestijnse gevangenen.’

Euthanasie

In onder meer Canadian Medical Association Journal – net als Medisch Contact redactioneel onafhankelijk – werd na het beëindigen van het lidmaatschap gespeculeerd over een mogelijke andere reden voor de Canadese artsenorganisatie om de WMA te verlaten. Volgens CMAJ heeft de CMA al een aantal jaren kritiek op het WMA-standpunt over euthanasie. ‘Het opzettelijk beëindigen van het leven van een patiënt, ook als het zijn eigen verzoek is of dat van nauwe verwanten, is onethisch’, zo luidt het standpunt van de WMA over euthanasie. Canada is een van de vijf landen waar euthanasie wettelijk is geregeld. Volgens de CMAJ dreigde de CMA herhaaldelijk de WMA te verlaten als het euthanasiestandpunt niet zou worden versoepeld.

Al sinds 2015 pleiten CMA en KNMG samen voor een WMA-euthanasiestandpunt dat ruimte laat voor meerdere opvattingen. Het onderwerp werd in 2017, nota bene in het Vaticaan besproken: een doorbraak an sich. Omdat resultaat echter uitbleef, wilden de CMA en de KNMG tijdens de vergadering begin oktober een verzoek indienen om het euthanasiestandpunt neutraler te maken, zo schrijven diverse Canadese media en CMAJ. Maar vlak voor de vergadering besloten de twee artsenorganisaties het verzoek4 in te trekken, naar verluidt omdat zij te weinig steun verwachtten van de andere deelnemende artsenorganisaties. In CMAJ wordt de vraag opgeworpen of de CMA zich terechtgewezen voelde en het plagiaat gebruikte als excuus om de WMA te verlaten.

Dat ook de KNMG een zware dobber had aan dit standpunt van de WMA, blijkt uit een voorzitterscolumn van René Héman (MC 43/2018: 41). Hij schrijft dat hij tijdens de jaarvergadering merkte dat het gesprek over euthanasie soms best moeizaam verloopt. Héman in zijn column: ‘De WMA is uitgesproken tegenstander van euthanasie en noemt euthanasie “onethisch”. Als het thema in onze vergaderingen ter tafel komt, kunnen de emoties hoog oplopen. Ik voel me daar soms zeer ongemakkelijk bij. Er zijn zelfs momenten dat ik mij afvraag, of wij wel lid kunnen blijven van een organisatie die ons, Nederlandse artsen, in feite moreel veroordeelt.’

Logischer

Hoogleraar Toebes kan zich voorstellen dat de euthanasiekwestie op de achtergrond óók een rol heeft gespeeld bij het verlaten van de WMA, maar verstandig lijkt het haar niet. ‘Het is ontzettend belangrijk om kennis en informatie met elkaar uit te wisselen, ook als je het niet met elkaar eens bent. En je kunt bijna niet verwachten dat je het ooit mondiaal eens wordt over zo’n vooruitstrevend, precair onderwerp als euthanasie. Dat Canada en Nederland het standpunt van de WMA willen versoepelen, is héél ambitieus.’

De euthanasiekwestie lijkt Van Es een logischere reden om het lidmaatschap op te zeggen dan het plagiaat. ‘Het is héél vervelend dat de WMA zo gekant is tegen euthanasie en jammer dat het niet lukt om het WMA-standpunt te versoepelen. Maar eigenlijk vind ik euthanasie een “klein” issue ten opzichte van veel andere onderwerpen waar de WMA zich mee bezighoudt. Als IFHHRO hebben wij zeven jaar geleden met succes samengewerkt met de WMA om aandacht te vragen voor het wereldwijde gebrek aan toegang tot pijnbestrijding, waardoor miljoenen mensen onnodig pijn lijden, bijvoorbeeld bij kanker. Ik vind dit een veel belangrijker onderwerp dan euthanasie. Het is vreselijk jammer dat de KNMG nu niet meer kan meepraten over zulke belangwekkende zaken.’

De WMA

De World Medical Association werd in 1947 opgericht door de KNMG en artsenorganisaties uit 27 andere landen. Het aantal deelnemende landen groeide uit tot114. Doel van de WMA is het bewaken van de onafhankelijkheid van artsen en werken aan de hoogst mogelijke ethische standaarden voor het gedrag van artsen en voor de zorg die zij verlenen – een belangrijk thema, zo vlak na de Tweede Wereldoorlog en in de tijd van de artsenprocessen in Neurenberg. In de loop der jaren heeft de WMA een flink aantal uiteenlopende standpunten aangenomen op het gebied van ethische en sociale vraagstukken.

lees ook

Het WMA-standpunt over euthanasie

CMAJ: Was euthanasia dispute behind CMA–WMA split?

download dit artikel in pdf

Achter het nieuws KNMG WMA
  • Simone Paauw

    Simone Paauw deed de deeltijdopleiding journalistiek in Tilburg en werkt sinds 2008 als journalist bij Medisch Contact. Ze interviewt het liefst de ‘gewone arts’ met een bijzonder verhaal, bijvoorbeeld voor de rubriek Het Portret.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • W.J. Duits

    bedrijfsarts, Houten

    Het blijft een lastige kwestie. Wat is nu de exacte overweging geweest om deze stap te zetten? Plegen van plagiaat is zeker verwerpelijk, maar is dat een reden om een wereldwijde organisatie de rug toe te keren? Op de site van onze zusterorganisatie ...in Canada staat dezelfde uitleg als die gegeven is door de KNMG, ook hier is plagiaat plegen als reden gegeven. Maar wat willen al die andere landen? Hoe kan er nu iets worden veranderd, als je uit een organisatie stapt? Er wordt ook gespeculeerd dat het gaat om het veroordelen van euthanasie. De heer Héman heeft zelfs gezegd dat de WMA ons Nederlandse artsen moreel veroordeelt. Is het een morele veroordeling? euthanasie is maar een fractie van het werk dat wij als artsen in Nederland doen. Als euthanasie onethisch wordt genoemd, dan betekent dat de WMA er kennelijk een andere visie op nahoudt, een visie die gedeeld blijkbaar wordt door 112 landen (114-2). Nog veel werk te verzetten dus. Maar in zo'n kwestie is het wellicht wijs om het principe van "agree to disagree" aan te nemen. De mening van de andere leden is anders dan de mening van Canada en Nederland, so what? Het is aan de andere kant ook tamelijk aanmatigend dat 2 leden hun wil op willen leggen aan 112 andere leden. Kennelijk is een groot deel van de wereld nog niet toe aan ons euthanasiestandpunt. Het geeft het gevoel van een stel ruziënde kleutertjes, als jij niet speelt wat ik wil spelen, dan doe ik niet meer mee.

  • Jannes H Mulder

    ex-internist-oncoloog, Rotterdam

    KNMG ga terug naar de WMA!
    • Instituties als de WMA verander je beter van binnen uit, hoe lang de mars door de WMA ook duurt.
    • Onze KNMG-stem over tal van onderwerpen wordt meer gehoord als we WMA-lid blijven. Of iets parafraserend: It’s probably ...better to be inside the tent pissing out, than outside the tent pissing in.
    • Speel het spel binnen WMA effectief mee. Bedenk bij ‘kleine’ issues als plagiaat en euthanasie 'Wat stoort zich de adelaar aan het gebalk der ezels'. Zeg dat binnen de WMA niet hardop.
    • KNMG, verzin een elegante list om weer naar de WMA terug te keren.

  • Peter van Rijn

    huisarts, niet meer praktiserend, Rheden

    `Doel van de WMA is het bewaken van onafhankelijkheid van artsen en werken aan de hoogst mogelijke ethische standaard voor het gedrag van artsen en de zorg doe zij verlenen - een belangrijk thema zo vlak na de Tweede Wereldoorlog en in de tijd van de... processen van Neurenberg. ` Zo schrijft u in de kantlijn van dit artikel .Mooi gesproken ,maar zou het dan ook niet eens tijd worden , in het licht van genoemde processen , om eens een ferm standpunt in te nemen tegen het onder gebruik van dwangmaatregelen onverhoeds doden van demente patiënten, die niet actueel lijden en er zich actueel niet van bewust zijn ooit voor een dergelijke, op dit moment niet door hen gewenste dood gekozen te hebben ? Ik zou zeggen ,niet zo hoog van de toren blazen ,KNMG!

  • J. Hulshof

    GGZ-arts, WOLFHEZE

    Wat hier gebeurt is iets dat gewoon moest gebeuren. Het standpunt en het opstappen van de CMA en de KNMG uit de WMA was onvermijdelijk. Welke landen zullen nog volgen? De WMA zal er iets mee moeten. Leonid Eidelman is niet te handhaven in zijn functi...e en zal op zeker moment de eer aan zichzelf moeten houden of op een zijspoor moeten worden gezet vanuit de WMA zelf. Dat Canada en Nederland er uit stappen is naar mijn verwachting iets tijdelijks. Een moedig en tegelijk noodzakelijk signaal naar de WMA toe.

  • Erik Wannee

    forensisch arts, Apeldoorn

    Ik heb alle begrip en lof voor het moedige besluit om uit de WMA te stappen. Ik deel het vermoeden dat de plagiaatkwestie niet de enige reden is geweest.
    Als forensisch arts heb ik beroepshalve vaak te maken met de zegening die de euthanasiewetgevin...g ons geboden heeft, en nabestaanden die ik spreek zijn er zonder uitzondering vol lof over het feit dat dit in ons land mogelijk is.
    Een Amerikaanse vriend van mij, die me kon bevestigen dat levensbeëindiging bij hem in Texas ook gebeurt maar dan in het geniep en uiteraard zonder toetsing achteraf, terwijl met de mond beleden worden dat het in Nederland levensgevaarlijk is om bejaard te zijn, sterkt me in de gedachte dat we het in Nederland toch maar goed voor elkaar hebben.
    Dat de WMA ons daarbij als 'onethisch' aan de kant blijft zetten, dat doet ontzettend zeer.

    Laten we hopen dat de KNMG, samen met de Canadese zustervereniging en al wie zich daar nog meer bij wil aansluiten, dan maar een eigen internationaal samenwerkingsverband gaat oprichten. Als het huwelijk op de klippen is gelopen en je niet meer met elkaar in gesprek kunt komen, is het misschien beter om uit elkaar te gaan dan dat je elkaar kwaad en zwijgend blijft aankijken.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.